Laten we eerlijk zijn; we zijn niet altijd onverdeeld positief over de ideeën en inbreng van anderen. En zeker bij sommigen brandt al een ‘nee’ op onze lippen voordat de ander ook maar half uitgesproken is.
We luisteren vaak niet of nauwelijks. En mismatchen nu eenmaal met bepaalde mensen, en met hun manieren van denken en doen.
Waarom?
Het doet er eigenlijk niet toe. Maar, zo denk ik inmiddels te hebben ontdekt, de ware reden ligt vaker in onszelf dan bij die ander.
Echter, het daar zoeken waar iets te ontdekken valt, is niet altijd onze eerste insteek. Liever verwerpen we. Vertrekken we vanuit een ‘nee’, en mismatchen we op de essentiële onderdelen van het geopperde idee.
Om het effectief de nek om te draaien.
En daarmee de situatie te houden zoals deze is, of verder te gaan met een minder ingrijpend voorstel, met een oplossingsrichting die minder ongemak teweegbrengt, of met iets dat we zelf al hadden bedacht.
Een breed repertoire van meer en minder gelegitimeerde methoden hebben we inmiddels ontwikkeld om goede idee te molesteren. Een zevental hiervan heb ik in dit artikel bijeengebracht.
Welke zie jij jouw collega’s allemaal al doen?
Disruptief reageren
De ‘pattern interrupt’ is een krachtige techniek om mensen uit hun flow te halen. Om denken te verwarren. En anderen letterlijk van hun pad af te brengen. Zodat de lijn van hun verhaal onderbroken raakt, de logica van hun betoog fragmenteert.
De ‘niet relevante vraag’ kan hierbij goed werken. Of het ‘misplaatste tegenvoorbeeld’. De ‘ongevraagde incorrecte samenvatting’ kan ook veel zand in de raderen helpen strooien.
Zelfs ‘slecht’ getimed hummen, knikken en papegaaien kan andermans woordenstroom al flink doen verminderen.
Dit patroondoorbrekend reageren kan een helpende techniek zijn voor de belemmerend-denken-ontregelende-coach, maar wordt veelvuldig ingezet als listige spaak tussen de wielen in de ‘ideeëncompetities’ van teams en organisaties.
Een jeugdvriend liet ooit een gloedvol betoog van een ander volledig ontsporen met het uit het niets komende, volstrekt irrelevante tussenvraagje “Suzanne wie?”, wat later in onze vriendengroep dé ‘running gag’ werd om iemands verhaal kundig te saboteren.
Ontmotiveren
Signaleren van de motivatie en de energie van de ander en daar een slim stokje voor steken. Dat is wat ik maar even ‘ontmotiveren’ noem.
De uitvoering van ieder goed idee gedijt op de energie van de enthousiastelingen die ermee aan de haal willen.
Door op zoek te gaan naar de gedrevenheid voor het idee en deze vakkundig te ontzenuwen, sterft zo’n suggestie snel een stille dood.
Wil je als leider een ingebracht idee neutraliseren? Koppel de enthousiasteling aan een niet geïnspireerde ander. Energie is besmettelijk, en negativiteit heeft vaak de langere adem.
Overtoupen
Met net iets meer enthousiasme, energie of in ieder geval emotie de inbreng van de ander in de schaduw stellen van een grotere of urgentere opgave of oplossing.
Of met iemands ingeving aan de haal gaan door het grootser en meeslepender te maken. En net voor de grens van het ridicule een ander het laatste zetje te laten geven.
De listigheid zit in de overdrijving van het standpunt van de ander. En in de subtiele suggestie van een glijdende schaal. Daarmee heb ik al veel verfrissende vondsten onuitgewerkt bij het vuilnis zien belanden.
Spreektijd kapen
Meest geaccepteerd, en dus vaak voorkomend, is de techniek van ruimte vullen. Dominant zijn, veel zendtijd claimen, je status laten gelden: het heeft ingrijpende gevolgen op alledaagse interacties die maar door weinigen gekeerd worden.
In veel organisaties wordt dit voortdurend de vloer pakken ten onrechte zelfs als positieve eigenschap geduid: toonbeeld van leiderschap. Zichtbaarheid.
Echter, de gemiddelde intelligentie van een groep is niet sneller omlaag te brengen dan door de spreektijd ongelijk te verdelen. Iedere seconde van jouw vergadervulling is doorgaans twee seconden minder ideeëntijd voor anderen (er moet ook altijd op jouw inbreng gereageerd).
Storykilling
Verhalen vertellen is uitgegroeid tot misschien wel de meest populaire overtuigingstechniek.
Met jouw klinkende anekdote heb je altijd een ijzersterk tegenargument voor de ander. Want ook al is zo’n N = 1 een uiterst beperkte steekproef, de plakfactor ervan is bij mensen onevenredig groot.
We zijn ‘suckers for stories’. Vallen stil bij iedere ‘er was eens…’. Worden eerder geraakt en genudged door pakkende praktijkvoorbeelden dan door statistische significantie.
En daar waar het eigen verhaal andermans idee behendig kan laten ondersneeuwen, kun je juist de storytelling van anderen ontzenuwen door het als zo’n N = 1 te ontmaskeren en daarmee af te schieten, en de ander vernuftig het gebruik van een (manipulerende) overtuigingstechniek te verwijten.
Van bijzaak hoofdzaak maken
Compliceren, verwarren, fragmentariseren en ontregelen lukt ook vaak goed door bijzaken tot hoofdzaak te verheffen.
Zoals in vergaderingen opvallend vaak de meeste tijd wordt ingenomen door mensen met de minste betrokkenheid bij idee of uitvoering, kan focus op het minder relevante deel heel goed de aandacht afhouden van progressie op het geheel.
Kijk een paar uurtjes naar een willekeurig Tweede Kamer debat: het effect van deze techniek zal je volstrekt helder worden.
Blame the culture
“Zo doen we dat niet hier”. “Dit werkt niet in … (onze business, ons werkveld, onze beroepsgroep, onze doelgroep, ons medewerkersbestand)”.
Voorbeelden van een listige lijst van cultuurexcusen.
Die vaak prima de nek helpen omdraaien van ambitieuze verbetersuggesties. Of in ieder geval de meeliftende hoop en energie frustreren.
De veralgemenisering van denk- en doevoorbeelden tot cultuurkenmerken is een ingesleten patroon dat adequaat vertraagt en verstoort, zoals ik al in een eerdere bijdrage betoogde.
Het legt verantwoordelijkheid elders en leidt de aandacht af van voorliggend probleem, wat voor sommigen een handig hulpmiddel kan zijn.
Hamvraag
Dit zijn 7 veelvoorkomende venijnigheden die goede ideeën om zeep kunnen helpen. En vooruitgang helpen ontregelen. Maar de hamvraag is stiekem niet ‘welke doen jouw collega’s al?’, maar veel confronterender:
Wat doe jij eigenlijk onbewust zelf al?
Neem jezelf echt eens onder de loep.
En durf even in de spiegel te kijken.
Hoe ga jij om met de suggesties en voorstellen van anderen? Welke slinkse afleidingsmanoeuvres heb jij zelf wel eens toegepast?
Vanuit jouw innerlijke criticaster en mismatcher: waar maak jij je soms nog schuldig aan?
Open kaart: ik herken ze allemaal. Natuurlijk. Helaas.
Ik weet hoe een oordeel me vaak in de weg heeft kunnen zitten. Hoe een norm van mezelf me af kon sluiten voor de waarde of waarheid van een ander. En zie steeds meer hoe ook mijn eigen verdedigingsmechanismen vernieuwing in de weg hebben kunnen staan.
Ik ben het meer en meer gaan zien. De filters, de eigen voorkeuren, de aannames en vooronderstellingen; gekleurd door achtergrond, opleiding, opgedane kennis, mijn eigen unieke belevenissen.
En niet alleen bij mezelf. Ook bij anderen.
Ander perspectief
Het is in het omarmen en herkennen van de eigen olifantenpaadjes dat ik heb ervaren dat de ruimte kan ontstaan voor een ander perspectief.
De werkelijke waardevolle waarheden ligt vaak in het dynamische midden. Niet in de gepolariseerde voors of tegens.
En om deze te vinden, om werkelijke vernieuwing te ontsluiten, moeten we voorbij onze stellingnamen. Mogen we even loskomen van ons plaatselijke gelijk.
Kunnen we slimmer gebruik maken van de middelpunt zoekende kracht in de sociale technieken en werkvormen die ons ter beschikking staan om breinen ontsluiten, en echte creativiteit aan te boren.
Daarvoor hebben we wel te bouwen aan veiliger omgevingen, aan het herstel van vertrouwen in onze relaties, en aan meer empathie in ons repertoire.
En hebben we te investeren in sociale contexten die uitnodigen tot het vieren en uitnutten van onze verschillen.
Veel energie gaat nu nog verloren in ego en uitsluiting van ander denken.
Hoe mooi zou het zijn als we soepeler voortbouwen op elkaars inbreng, sneller onze tegenstellingen beslechten, en samen meer voor elkaar gaan krijgen?
Ik neem me stellig voor daar persoonlijk en professioneel mijn bijdrage aan te leveren.
Wat neem jij je voor?