Ooit wel eens een doel niet bereikt?
Je voorgenomen iets te veranderen, wat niet echt is gelukt?
Blijven hangen in een onbestemd gevoel van niet weten waar het nu precies aan lag?
Of het nu niet bleek te passen bij hoe jij eigenlijk in het leven wil staan. Of dat je ergens wel de capaciteit toe had, maar er zelf desondanks maar niet echt in geloofde? Of dat de verandering wel goed bij jou pastte, maar niet in jouw sociale omgeving?
Het had er misschien wel mee te maken dat we leren, functioneren en veranderen op verschillende niveaus.
Volgens Gregory Bateson en, later, Robert Dilts leren we in 6 logische niveaus (van ‘hoog’ naar ‘laag’):
- Zingeving
- Identiteit
- Overtuigingen en normen
- Vaardigheden en vermogens
- Gedrag
- Omgeving
Waarbij geldt dat veranderingen op een lager niveau kunnen leiden tot veranderingen op een hoger niveau. En dat veranderingen op een hoger niveau zullen leiden tot veranderingen op lagere niveaus.
Je kunt dus wel ergens goed in willen worden (vermogen). Maar als je niet gelooft dat je ertoe in staat bent (overtuiging), zal je het lastig krijgen.
Vandaar dat het enorm kan helpen als je je wens tot veranderen ‘uitlijnt’ op de logische niveaus.
Het in stappen doorlopen van de volgende oefening kan je ondersteunen bij het bereiken van je doel en het eventueel herformuleren van je doel.
Oefening Uitlijnen Logische Niveaus
1. Voorbereiden
Neem 6 vellen papier, neem hierop de 6 logische niveaus over.
Leg ze vervolgens voor je neer, steeds een stap van elkaar verwijderd, te beginnen met ‘omgeving’ en eindigend met ‘zingeving’.
2. Doeltoestand aan logische niveaus koppelen
Vorm je een levendig beeld van de toekomstige toestand, waarin je het doel hebt bereikt. En ervaar wat je ervaart als je dit hebt bereikt. Wat je voelt, ziet, hoort en denkt.
- Neem plaats op het vel papier ‘omgeving’. Sluit je ogen, stap als het ware in die omgeving en ga na bij jezelf: Wat is kenmerkend in de omgeving nu ik dit doel heb bereikt? Waar ben ik en met wie?
- Ga vervolgens staan op het vel ‘gedrag’ en zie jezelf in de zojuist geschetste omgeving. Ga na: Wat doe ik precies? Hoe handel ik nu ik dit doel heb bereikt? Hoe gedraag ik me?
- Stap hierna op ‘vermogens’. Kijk naar de ‘omgeving’ en het ‘gedrag’ en ga na bij jezelf: Hoe lukt het me om dat (gedrag) daar (in die omgeving) te doen? Welke vermogens gebruik ik met name nu ik mijn doel bereikt heb?
- Ga naar het vel ‘overtuigingen’. Overzie wat je op de vorige plekken hebt geschetst. Ga na: Waarom doe ik dat (gedrag) daar (in die omgeving)? Welke ideeën ondersteunen dat (vermogen)? Wat geloof ik over mezelf dat ik dit bereik?
- Stap op het vel ‘identiteit’ en ga na: Wie ben ik? Wat voor iemand ben ik nu ik dit bereikt heb? Hoe is dit alles (omgeving, gedrag, vermogens, overtuigingen) een uitdrukking van wie ik ben? Welke metafoor geeft past hierbij?
- Ga naar het vel ‘zingeving’. Overzie de voorgaande niveaus. Ga na: Wat is mijn missie? Van welk grotere geheel ben ik een onderdeel? Waartoe wordt ik geroepen? En hoe is dit alles daar een uitdrukking van?
3. Overzie het geheel
Stap af van de vellen. En neem een moment om alle niveaus te overzien. Zie of het klopt, of het ‘stroomt’, of het een in het verlengde ligt van het ander. Pas aan en corrigeer waar nodig.
4. En terug
Doorloop nogmaals de logische niveaus in omgekeerde volgorde en spreek uit voor jezelf: “Als onderdeel van […het grotere geheel…] ben ik als een […identiteit…] en geloof ik […overtuiging…]. En van daaruit zet ik mijn vermogen om […vermogen…], wat zich ondermeer uit in […gedrag…]. In de omgeving merk ik op dat […omgeving…]”.
5. Vooruit
Kijk vanuit het heden naar de uitgelijnde doeltoestand. Geef jezelf advies. En formuleer een eerste, volgende stap die je zeer binnenkort gaat nemen. En verplaats je met enige regelmaat in je uitgelijnde doeltoestand.
Deze mooie oefening is één van de 101 coach oefeningen uit de Coaching Toolbox.