We zijn in veel organisaties verleerd hoe we vruchtbaar van visie kunnen verschillen. Hoe we synergie en vernieuwing vinden in onze dagelijkse meningenbrij. Hoe we fris kijken zonder fouten-filter.
Ik zie het op bijna dagelijkse basis in de vele organisaties en teams die ik professioneel ontmoet. Het kan soms zo aan ‘samenzin’ en verbondenheid ontbreken dat we al bij voorbaat het nog onuitgesprokene verwerpen en veroordelen.
Afkeuren, tegenspreken, miskennen, bagatelliseren: het is allemaal repertoire geworden.
Luisteren is ‘gedateerd’
We lijken geoefend geraakt in voortijdig afwijzen, in het sluiten van onze luiken, en in het hooguit veinzen van gehoor. En hebben onze tegenargumenten paraat, nog voordat de ander haar zin van een punt heeft kunnen voorzien.
Afkeuren, tegenspreken, miskennen, bagatelliseren: het is allemaal repertoire geworden.
Je moet je kunnen handhaven met stevig geschut! En daar hoort luisteren steeds minder bij. Dat deed je ooit wellicht, uit achterhaalde beleefdheid. Maar vandaag doet dit gedateerd aan. Neersabelen die ongewenste mening!
Of, misschien wel venijniger nog: negeren, doodzwijgen, niet op in gaan. En als finale redmiddel: ‘ja’ zeggen, ‘nee’ doen.
Onbewandelde routes
Luisteren betekent toelaten, open staan, plek laten voor een tijdelijke waarheid die het eigen gelijk doorkruist.
Het start met oprechte interesse in hoe anderen vanuit ervaren tot denken komen. Met een vasthoudende nieuwsgierigheid naar de details van de individuele beleving.
Luisteren vraagt om diepgaand doorleven, doorvoelen, doorgronden en je laten verrassen hoe een toch verstandige ander tot zo verregaand andere conclusies kan komen als jij.
En daar tegelijkertijd een zeker plezier bij ervaren. Een gevoel van avontuur dat je zelf nimmer beleefd hebt, van een reis niet eerder gereisd, van routes nog onbewandeld.
Luisteren doe je met heel je lijf. Afgestemd als een gevoelige ontvanger.
Kijkend, voelend, ruikend; meegesleept in een wereld van beleving achter de verhalen van de ander. Lezend tussen de regels door. Met oren voor wat nog ongezegd en ingehouden is, maar tegelijkertijd toch zo aanwezig.
Met je aandacht als een klankkast voor de ander.
Het mooiste is andermans conclusies als logisch en onafwendbaar kunnen zien. Voortvloeiend uit diens doorleefde werkelijkheid en door gestolde ervaring gevormd denken.
Juist dan, als je werkelijk de ander begrijpt, ontvouwen zich de mogelijkheden om kennishiaten te overbruggen, witte vlekken gezamenlijk in te kleuren, ideeën te combineren en samen nieuwe overstijgende waarheden te vinden. Om tegengestelde belangen en visieverschillen betekenisvol te integreren. En taak- en relatieconflicten acceptabel op te lossen.
jarenlang van elkaar blokkeren en frustreren kan soms in luttele uren, soms enkele dagen oplossen door anders communiceren
Grote impact
Ronduit fascinerend blijft voor mij de enorme versnelling die teams kunnen maken in hun worsteling van gedoe naar presteren, al heb ik het nog zo vaak zien gebeuren.
Hoe jarenlang van elkaar blokkeren en frustreren soms in luttele uren, soms enkele dagen, kan oplossen door anders communiceren.
Door ander luistergedrag. Vanuit een andere mindset en focus. Voortkomend uit slim ‘nudgen’ van de context, door procedures en processen te ‘tweaken’ en daarmee tot nieuw gedrag te verleiden.
Waarmee ik overigens niet wil suggereren dat dit gemakkelijk is, integendeel. De stapjes lijken wellicht klein, en ‘hardly noticable‘ maar zijn in feite ingrijpend patroondoorbrekend.
Het is dit wat mij mateloos blijft boeien: die ogenschijnlijk ‘kleine’ ingrepen met onevenredig grote effecten. Die je kunt leren voor je te laten werken, als leider, als begeleider.
En het ‘anders laten luisteren’ is hier een treffend voorbeeld van.
Met een onwaarschijnlijke, vrijwel directe positieve impact op de kwaliteit van de relaties en interacties. En daarmee op het teampresteren.
En het ligt zo dichtbij…
Wat eraan te doen?
Drie concrete tips om meer luistergedrag uit te lokken in je team:
1. Geef het goede voorbeeld
Flauw, maar zo waar. Alles start natuurlijk met jouw eigen luistergedrag. Als voorbeeld voor anderen.
Wees gefascineerd. Blijf nieuwsgierig. Verdiep je in de wereld van de ander. Praat minder. Reageer trager. Leer coachen.
Stel vragen, vraag door, ga niet verder voordat je de ander echt gesnapt hebt. En verraad af en toe dat je hebt geluisterd.
Geef jouw ontvangstbevestiging, vat samen. En gebruik de kenmerkende woorden en intonatie van de ander om diens beleving te vangen, en daarmee jouw erkenning en begrip te onderstrepen.
2. Geef mensen de vloer
Nodig je teamleden uit. Rem dominante veelpraters af, vraag teamleden van de achtergrond eerst om hun inbreng.
Pas je tempo aan op de ander. Stuur minder. Geef ruimte. Blijf weg van oordelen, mitsen en maren. Vraag hardnekkige onderbrekers eerst het gehoorde van de ander samen te vatten, en begrip te checken.
Markeer wat voor anderen gewicht heeft. Schrijf kernwoorden op. Gebruik gerust de flipover. En kom er later op terug.
Geef expliciete erkenning. Noem iemands naam bij een door hem of haar ingebracht thema of idee. En toon waardering voor ieders eerlijkheid en openheid. Wees dankbaar voor de aandacht die men heeft getoond voor elkaar.
waardeer en benadruk verschillen: zij zijn de motor voor nieuw denken; spanningen de brandstof.
3. Maak het persoonlijk
Laat verhalen vertellen.
Vraag naar gevoel, naar beleving, naar de persoonlijke ervaring. Naar de interpretaties van gebeurtenissen die tot conclusies en overtuigingen leidden. Naar overwegingen, afwegingen, achtergronden van keuzen. Naar lessen, inzichten en eventuele bedenkingen achteraf.
Zie ieder teamlid als een bron van informatie. Als iemand met een unieke eigen bijdrage; in het waarnemen van de situatie en de gezamenlijke opgave, in het komen met inzichten en oplossingsrichtingen, in het wegen van de kwaliteit van ideeën, en in het toevoegen van energie aan de teamspirit, welke dit ook is.
Benut die eigenheid.
Zoek, vindt en benoem de gemeenschappelijkheid. En waardeer en benadruk tegelijkertijd de verschillen: zij zijn de motor voor nieuw denken, en bijbehorende spanningen de brandstof.
Herwaardering
Hoe we in organisaties elkaars inbreng productief weten te maken, vindt zijn oorsprong in hoe we elkaar werkelijk erkennen, horen en zien: in hoe we luisteren.
Tijd voor een herwaardering van deze ‘antieke’ maar zo essentiële vaardigheid. Simpel, maar allesbehalve eenvoudig!